- Ο
Επισκέπτης του Δοξάτου θαυμάζει την έξοχη αρχιτεκτονική με επαύλεις που οικοδομούνται σύμφωνα με τα
ευρωπαϊκά πρότυπα , αλλά και τα ελληνικά αρχιτεκτονικά στοιχεία των
φιλοπρόοδων Δοξατιανών. Τα μεγαλόπρεπα Εκπαιδευτήρια της εποχής του
μητροπολίτη Χρυσοστόμου ερανικής προσφοράς των κατοίκων του Δοξάτου. Τα
μεγάλα καπνομάγαζα της εποχής της μεγάλης ευημερίας με την καλλιέργεια και
εμπορία του καπνού. Και τέλος τα δύο ηρώα, σύμβολα των ηρωικών αγώνων των Δοξατιανών. Και φυσικά τον περικαλλή
ναό με το ξυλόγλυπτο τέμπλο του προστάτη αγίου μας του στύλου της
Ορθοδοξίας Αθανασίου του Μεγάλου. Στη μνήμη του οποίου διοργανώνεται
λαμπρή πανήγυρη με ιπποδρομίες και πλούσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
- Ο επισκέπτης ακόμη έχει τη δυνατότητα να ζήσει μερικές
από τις στιγμές της νεότερης ιστορίας στο ισόγειο του Πνευματικού Κέντρου
Δοξάτου, όπου λειτουργεί μόνιμη έκθεση
φωτογραφιών από τις μαρτυρικές στιγμές που βίωσε ο τόπος, αλλά και
άλλα έξοχα δείγματα της αστικοποίησης και της οικονομικής ευρωστίας του
τόπου από την καλλιέργεια και το εμπόριο του καπνού, την αρχιτεκτονική, τη
διασκέδαση και τις ιπποδρομίες. Ακόμη
θα θαυμάσει τις πλούσιες συλλογές:
- Σπανίων εκδόσεων Βιβλίων, έργων ζωγραφικής και μια πλούσια
συλλογή λαογραφικού υλικού.
Αρχαιολογικά ευρήματα φανερώνουν:
- Προϊστορικούς
οικισμούς “Ντοξάτ-Τεπέ” πριν από 5.000-7.000 χρόνια.
- Την
παρουσία του “Θρηκίου έθνους” των Ηδωνών.
- Ως
Μακεδονική πόλη στην ευρύτερη περιοχή των Φιλίππων γνωρίζει ιδιαίτερη
ανάπτυξη.
- Αρχαίες
επιγραφές, ελληνικές και λατινικές, φανερώνουν :
- Την ύπαρξη ρωμαϊκής κώμης με σχετική
αυτονομία, ελληνικό τρόπο ζωής και σκέψης σε θέματα θρησκείας, Διονυσιακής
λατρείας, αλλά και με γεωργικές ασχολίες και ιδιαίτερα την αμπελουργία και
το εμπόριο κρασιού.
- Στη
συνέχεια μέσα από αναφορές σε κώδικες και βιβλία διακρίνουμε την παρουσία
της κώμης στα Βυζαντινά και Οθωμανικά χρόνια.
·
Η ιστορία των πολιτιστικών συλλόγων και των
άλλων ομίλων ανάγεται στα 1870. Το 1874 ιδρύθηκε η πρώτη φιλεκπαιδευτική εταιρεία
Δοξάτου
- Αναγνωστήριο
και βιβλιοπωλείο ελληνικών εκδόσεων ,Αρχαιολογική εταιρία
- Φιλαρμονική
με Μαντολινάτα και θεατρικοί όμιλοι .
- Ο Ναός
του Αγίου Αθανασίου (1867) με το πετρόκτιστο καμπαναριό και το ξυλόγλυπτο
τέμπλο.
- Αρρεναγωγείο
και Παρθεναγωγείο με γυμναστήριο
- Και στα
1909 τα λαμπρά Εκπαιδευτήρια που οικοδομήθηκαν με τη συμβολή του
μητροπολίτη Χρυσοστόμου .
Πολλές επιγραφές βεβαιώνουν την ύπαρξη κώμης, που τα ερείπιά της πιθανόν να βρίσκονται κάτω από το σημερινό Δοξάτο ή γύρω στα χωράφια .
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι της περιοχής συμμετέχουν στον απελευθερωτικό αγώνα . Οπλαρχηγοί και άλλοι εθελοντές θα προσφύγουν στο Νότο για να βοηθήσουν τους εκεί αδελφούς. Ως ανταπόδοση κατά τον ένοπλο Μακεδονικό Αγώνα (1904) θα προσέλθουν Κρητικοί και άλλοι για να ενισχύσουν το δίκαιο αγώνα των αδελφών της Μακεδονίας .
Δοξατιανοί πρόκριτοι είναι ενταγμένοι στις μυστικές ομάδες και χρησιμοποιούν τα δώματα των όμορφων κατοικιών για κρυφές συναντήσεις και περίθαλψη τραυματιών. Στις ένοπλες ομάδες της περιοχής , όπως αυτής του καπετάν Τζάρα προσχωρούν Δοξατιανοί αγωνιστές..
Στους αγώνες αυτούς πιστός φίλος πάντα το άλογο και μαζί η επιδεξιότητα των Δοξατιανών στην ιππική τέχνη και στις ιπποδρομίες.
Στοιχείο της πολιτιστικής ζωής που χάνεται στα βάθη των αιώνων οι ιπποδρομίες. Κατάλοιπο ίσως του “Θράκα ιππέα” και του “φίλιππου πνεύματος” της ευρύτερης περιοχής . του Αρματωλού και του Κλέφτη της εποχής της Τουρκοκρατίας, συνεχίζοντας ως πιστός και αχώριστος φίλος του Δοξατιανού σε όλες τις αγροτικές ασχολίες, διατηρείται μέχρι σήμερα και αναβιώνει στις 2 Μάη στην πανήγυρη του Δοξάτου.
Βαλκανικοί πόλεμοι:1912-13
30 Ιουνίου 1913: Λίγο πριν την πολυπόθητη ελευθερία το πρώτο ολοκαύτωμα
Το πάθος των Δοξατινών για την ελευθερία, η εμμονή στην ελληνική γλώσσα και η νευραλγική τέλος θέση του Δοξάτου ως κέντρου ελέγχου της καλλιέργειας και της εμπορίας του καπνού, αποτελούν πιθανόν τις κυριότερες αιτίες για την πλήρη καταστροφή του τόπου λίγο πριν την εκπνοή της μακραίωνης τουρκοκρατίας.
Η καταστροφή του Δοξάτου απέτρεψε ή καθυστέρησε όσο χρειαζόταν για την επέμβαση του Ελληνικού στρατού και την επέκταση της δολοφονικής μανίας στην πόλη.
1916-1918
Στη διάρκεια του 1ου παγκοσμίου πολέμου οι Βούλγαροι εισβάλλουν πάλι στη γύρω περιοχή και οδηγούν τους άνδρες από 17- 50 στην ομηρία, για καταναγκαστικά έργα στη Βουλγαρία. Συγκινημένος ο Βενιζέλος από τα παθήματα του λαού της Αν. Μακεδονίας και υποκινημένος από τις συμμαχικές δυνάμεις προβαίνει στο κίνημα της Άμυνας και μπαίνει στον πόλεμο στο πλευρό της “Αντάτ”.
Μετά τις τραγικές συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής και με τη συνθήκη της Λωζάνης θωρακίζεται πληθυσμιακά η περιοχή με ελληνικό στοιχείο μιας και δέχεται το μεγαλύτερο αριθμό των εργατικών, δημοκρατικών και δημιουργικών προσφύγων του Πόντου, της Α. Θράκης και της Μ. Ασίας.
Οι φιλοπρόοδοι Δοξατιανοί εκφράζουν πάντα τα δημοκρατικά αισθήματα και στην περίοδο του κινήματος του 1935 από το Βενιζέλο βρίσκουν καταφύγιο εδώ οι ιδέες και οι άνθρωποι.
29 Σεπτεμβρίου 1941 από τις πρώτες ένοπλες εξεγέρσεις στην Ευρώπη κατά του Άξονα και εδώ οι Δοξατιανοί θα πληρώσουν βαρύ φόρο αίματος, με τη σφαγή 200 κατοίκων του Δοξάτου , ως αντίποινα.
Δεν ανταλλάσσει όμως κανείς τη ζωή του αρνούμενος την Ελληνικότητά του, δεν λιποτακτεί κανείς, επιλέγοντας συνειδητά την ελευθερία και την αξιοπρέπεια από τη δουλεία και την υποταγή σε τυραννικά φασιστικά καθεστώτα.
Σήμερα εμείς οι νέοι του Δοξάτου διατρανώνουμε σε κάθε μας εκδήλωση στο στίβο, στο χορό, στην καθημερινή μας ζωή τα ίδια ειρηνικά συναισθήματα, που μας κληροδότησαν οι παππούδες μας, βαριά παρακαταθήκη η θυσία τους.
Χρέος να τη διαφυλάξουμε με:
Αγάπη , ελευθερία, αξιοπρέπεια και καταδίκη κάθε ολοκληρωτικής σκέψης.
