Γυναίκα
Αρχαίοι πολιτισμοί
Στη Βαβυλωνία, την Αίγυπτο, τη Φρυγία και τη Φοινίκη μητέρες θεές λατρεύονταν ως πανίσχυρες θεότητες (Ιστάρ, Αστάρτη, Φοινίκη, Κυβέλη, Ίσις)
Όλες προσωποποιούν την ίδια αρχή: Τη δημιουργία της νέας ζωής, την αναγέννηση της φύσης μετά το χειμερινό θάνατο, την ελπίδα της ανάστασης του ίδιου του ανθρώπου.
Η λατρεία της θεάς της γονιμότητας επεκτάθηκε στην Ελλάδα και στη συνέχεια στη Ρώμη.
Ο κώδικας του Χαμμουραμπί παρείχε μεγάλη οικονομική και προσωπική ελευθερία, ο γαμπρός κατέβαλε τίμημα στη νύφη, κηδεμόνευε τα παιδιά της, ασκούσε εμπόριο και προσέφερε υπηρεσίες στην πόλη.
Στην Αίγυπτο η κοινωνική θέση της γυναίκας ήταν ακόμη υψηλότερη. Και πολλοί ισχυρίζονταν, ότι ισχυρότερο φύλο ήταν οι γυναίκες, αφού κυβερνήθηκε η χώρα από πολλές βασίλισσες.
Ελλάδα (Αθήνα)
Αρχικά και στην Ελλάδα είχαν υψηλή θέση οι γυναίκες, κάτι που περιγράφεται στα ομηρικά έπη.
Και ανάλογη θέση έχει στη Μινωική Κρήτη, συμμετέχοντας σε πολλές εκδηλώσεις, θρησκευτικές, αθλητικές κ. ά Λατρεύεται ακόμη ως θεά της γονιμότητας.
Στη συνέχεια τονίζεται μόνο ο ρόλος της τεκνοποιίας και παραμένουν έξω από δραστηριότητες διάφορες, με ελάχιστα δικαιώματα. Χαρακτηριστική βέβαια περιγράφεται η αρχοντιά, η προσωπικότητα και η ανεξαρτησία του πνεύματος για τις ηρωίδες του αρχαίου δράματος.
Εταίρες
Γυναίκες έξυπνες, μορφωμένες και μερικές μάλιστα ασκούσαν επιρροή στην πνευματική και πολιτική ζωή του τόπου. Γνωστές η Ασπασία, η Φρύνη κ.ά
Η στρατιωτική Σπάρτη
Οι γυναίκες ήταν ίσες με τους άνδρες. Συγχρωτίζονταν ελεύθερα μαζί τους στο δημόσιο βίο και στους αθλητικούς αγώνες (μικτή πάλη ανδρών και γυναικών)
Και είχαν γνώμη στην πολιτική ζωή του τόπου.
Ρώμη
Η γυναίκα στη Ρώμη είναι πλήρως υποταγμένη στην εξουσία του πατέρα, του αδελφού, του συζύγου χωρίς μάλιστα καθόλου δικαιώματα. Υπάρχεί μόνο μια κοινωνική καταξίωση της οικοδέσποινας και αργότερα βελτιώνει νομικά τη θέση της.
Παλαιστίνη
Παρόλο που η δημιουργία της γυναίκας έγινε με τρόπο συμβολικό και αυτής από τον Τριαδικό θεό, ισότιμης με τον άνδρα, στην εβραϊκή κοινωνία η γυναίκα είναι υποτιμημένη, από το φόβο της διείσδυσης ανατολικών ειδωλολατρικών στοιχείων. Όπως η λατρεία της θεάς της γονιμότητας. Υπάρχει βέβαια και εδώ το ιερό ζευγάρι όπως: Αβραάμ-Σάρα, Ισαάκ-Ρεβέκκα κ.ά.
Χριστιανικός κόσμος
Στο πρόσωπο της Παναγίας βλέπει η Εκκλησία τον αντίποδα της Εύας. Έρχεται αυτή εκπροσωπώντας όχι μόνο τη γυναίκα, αλλά όλη την ανθρωπότητα, για να γίνει γέφυρα, σκάλα που θα γεφυρώσει ουρανό με τη γη.
Ο Χριστός τοποθετεί τη γυναίκα στη θέση που της αξίζει, δίπλα στον άνδρα.
Κοντά του υπάρχουν μαθήτριες (ενώ σε καμιά σχολή της αρχαιότητας δεν βρίσκουμε γυναίκες),περιθωριακές γυναίκες και είναι όλες αυτές που θα μείνουν κοντά του και στο Σταυρό, γι’ αυτό και θα αξιωθούν πρώτες να δουν και την Ανάσταση Του.
Πατέρες της Εκκλησίας
Η γυναίκα στη συνέχεια πάλι παραγκωνίσθηκε αρκετά. Οι πατέρες βέβαια της Εκκλησίας προσπάθησαν να εξηγήσουν τους λόγους και να στηρίξουν πάλι τη γυναίκα. Άνδρες οι νομοθέτες, γι’ αυτό κατά των γυναικών οι νομοθεσίες.
Δυτική Εκκλησία
Και εδώ βρήκαν καταφύγιο σε δύσκολες εποχές των πολέμων πολλές γυναίκες, στις Σταυροφορίες, αλλά και στα χρόνια του μοναχισμού των ανδρών.
Το Μεσαίωνα πολλές γυναίκες στη Δύση κινδύνεψαν να καούν ως μάγισσες
Με την ανάπτυξη των πόλεων οι γυναίκες της μεσαίας τάξης έπαιζαν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στο εμπόριο και γίνονταν δεκτές ως μέλη σε συντεχνίες. Φυσικά μετά την οικονομική βελτιώνεται και η κοινωνική θέση και το μορφωτικό επίπεδο της γυναίκας.
Αναγέννηση και Διαφωτισμός
Η εφεύρεση της τυπογραφίας, η Μεταρρύθμιση, η μετάφραση της Αγίας Γραφής συνέβαλαν ώστε η παιδεία να ανέβει και σε πολλές γυναίκες.(καθηγήτριες γλώσσας στην Ιταλία)
Ο καλβινισμός και ο πουριτανισμός κατέβασαν πάλι το επίπεδο της γυναίκας και αργότερα η Γαλλική Επανάσταση το1789 προσέδωσε στη γυναίκα ελευθερία, ισότητα και ανθρώπινα δικαιώματα.
19ος αιώνας -Βιομηχανική Επανάσταση
Αλλαγές όπως στην τεχνολογία, στην οικονομία και στην κοινωνία, οδήγησαν σε βαθιές αλλαγές και στη ζωή της γυναίκας.
Η παραγωγή μετατοπίζεται από το σπίτι στο εργοστάσιο .Χιλιάδες άνδρες, γυναίκες, παιδιά έρχονται στις πόλεις στις φτωχογειτονιές για να βρουν δουλειά σε εργοστάσια και σε ορυχεία. Οι συνθήκες εργασίας είναι φρικτές με απεριόριστο ωράριο και δουλειά πραγματικά με ιδρώτα.
Πολύ σύντομα, γυναίκες με εξαιρετικές ικανότητες βρέθηκαν να αγωνίζονται πρωτοπόρες σε πολλούς τομείς κυρίως κοινωνικών υπηρεσιών, όπως:
Στην προσπάθεια για μεταρρύθμιση του συστήματος των φυλακών, στη διεύθυνση νοσοκομείων , στη βελτίωση στέγασης των εργατών, στην καταπολέμηση του αλκοολισμού και της πορνείας, στον αγώνα κατά της κακομεταχείρισης των παιδιών, στην πάλη για νομοθετικές μεταρρυθμίσεις.
Λιγότερο ασχολήθηκαν με καθαρά «γυναικεία θέματα» όπως:
Κηδεμονία παιδιών, διαζύγιο, ισότητα στα δικαιώματα ιδιοκτησίας κ.ά.
Σημαντικότερο βέβαια όλων ήταν το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Στην Ελλάδα οι γυναίκες ψηφίζουν για πρώτη φορά το 1952. Η δε Ελβετία παραχώρησε ψήφο στις γυναίκες μόν τα 1971.
Σήμερα
Η θέση της γυναίκας έχει αλλάξει και αλλάζει ριζικά χάρη στις επιστημονικές και τεχνολογικές αλλαγές , στην οικονομική και κοινωνική δομή και διάδοση νέων ιδεολογιών.
Σήμερα βέβαια μιλάνε πολλοί για τη γυναίκα χωρίς πραγματικά να τη γνωρίζουν . δέχεται αυστηρή κριτική από παντού. Έχει περάσει όμως ο καιρός από τότε που η γυναίκα ήταν κλεισμένη στον γυναικωνίτη, όπως άλλωστε πάει καιρός που σχεδίαζε και συμπεριφερόταν η γυναίκα σαν άντρας , γιατί αυτό απαιτούσε το αντρικό κατεστημένο .
Σήμερα έφτασε ο καιρός της ευρείας αναγνώρισης της γυναίκας και της πλήρους δημιουργικής ελευθερίας. Κάτι που κέρδισε η γυναίκα μόνη της και σε σύγκριση με τον άνδρα με πολλή δουλειά.
Έχοντας ως εφόδια την ευαισθησία, τη λεπτότητα, τη φαντασία που την καθιστούν
ευέλικτη. δημιουργική και κυρίως μη τυποποιημένη, μονολιθική και αγκυλωμένη σε ανδρικά πρότυπα.
Μη ξεχνάμε όμως ότι και αν ακόμη οι ίσες ευκαιρίες κατοχυρώνονται και νομοθετικά στην πράξη υπάρχει μεγάλη διαφορά ευκαιριών των δύο φύλων στην εκπαίδευση, στην εργασία, στις αμοιβές, αλλά και στο δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Ποσοστώσεις του 30% υποχρεωτικής συμμετοχής γυναικών σε «ανδρικά» ψηφοδέλτια δε λύνουν σίγουρα τα προβλήματα ούτε οδηγούν στις ίσες ευκαιρίες.
Γιατί η χώρα μας είναι η τελευταία σε επίπεδο γυναικείας κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης . Και χρειάζεται να γίνει δουλειά ώστε να ξεριζωθούν ανάλογες νοοτροπίες , να διαλυθούν μηχανισμοί που ορθώνουν εμπόδια, που συντηρούν στερεότυπα και αναπαράγουν αποκλεισμούς. Εφόδια στο δύσκολο αυτό έργο αποτελούν : η παιδεία, η μόρφωση και η αλλαγή νοοτροπίας της ίδιας της γυναίκας που αξίζει να τολμήσει να αναζητήσει αυτά που μπορεί και θέλει να κάνει σε σχέση με όσα την έχουν πείσει , ότι μπορεί να κάνει.
Χωρίς τις υποκριτικές γαλιφιές και τις παρασκηνιακές επιρροές στον άνδρα, αλλά και ως ισότιμο μέλος της κοινωνίας την εργασία και την έντονη παρουσία της σε όλα τα δρώμενα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.
Αυτή ως μάνα αντιλαμβάνεται την αξία της ανθρώπινης ζωής και είναι η μόνη , που θα μπορούσε να ορθωθεί ως άλλη «Λυσιστράτη» λύνοντας πραγματικά τα στρατεύματα, για να σταματήσει την ανδρική παράνοια του πολέμου και της καταστροφής. Αξίζει να πιστέψει η κάθε γυναίκα στον εαυτό της για να συμβάλει με τη σειρά της στην άρση εμποδίων και μηχανισμών που αναπαράγουν αποκλεισμούς και συντηρούν στερεότυπα του φύλου
Γυναίκα στο Δοξάτο
Θυγατέρα, σύντροφος, αδελφή και κυρίως μάνα σε διαρκή αγώνα, έναν όμορφο αγώνα που αγόγγυστα πορεύεται.
Αρχόντισσα όλα αυτά τα χρόνια- Μαθήτρια του Παρθεναγωγείου στο Δοξάτο-Δασκάλα , αγρότισσα-νοικοκυρά μάνα Δοξατιανή γυναίκα.
1913 το πρώτο ολοκαύτωμα του Δοξάτου. Η ομορφότερη κώμη της περιοχής όπως την περιγράφουν ξένοι και έλληνες περιηγητές απομένει ένας σωρός ερειπίων. Ξεκληρίζονται οικογένειες ,αλλά όπως πάντα μειώνεται ο ανδρικός πληθυσμός. Η Δοξατιανή γυναίκα χάνει τον αγαπημένο της σύντροφο, τον αδελφό, το γιο και δουλεύει για πολλά χρόνια μόνη στη δύσκολη παραγωγή του καπνού.
Στα 1916 εισβάλλουν πάλι Γερμανο-Βούλγαροι και μαζί επιβάλλουν την πείνα , τη δυστυχία, τις στερήσεις. Οι άντρες από 17 ως 51 οδηγούνται στην ομηρία. Πέρασαν τα χρόνια, θωρακίστηκε πληθυσμιακά το Δοξάτο από φιλοπρόοδους πρόσφυγες. Η πονεμένη μάνα της προσφυγιάς όρθωσε το ανάστημά της, δούλεψε και στήριξε με τη σειρά της κι αυτή την κοινωνία , την οικονομία, αλλά και τον πολιτισμό της περιοχής. Και έφτασε το 1940, γράφτηκε το Έπος του 40 στα βουνά της Πίνδου, αλλά και στα οχυρά της Μακεδονίας, Αγωνίστηκε και αυτή και συνετέλεσε τα μέγιστα για την επιτυχία του αγώνα. Όμως κατέρρευσε το Μέτωπο στα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα , αν και νικητές οι υπερασπιστές των οχυρών της Μακεδονίας, δέχθηκαν την σκληρή διπλή κατοχή των Γερμανοβουλγάρων. Περίμεναν να βρουν μόνο ερείπια και τις μαυροντυμένες γυναίκες, αλλά βρήκαν μια ισχυρή οικονομία, πλούτο και πρόοδο. Και ήρθε ο μαρτυρικός Σεπτέμβρης του 1941.
Ας ακούσουμε τις ίδιες Δοξατιανές γυναίκες: «Στα αυτιά μας έφτανε ο ήχος των πολυβόλων «σκοτώνουν τους άνδρες μας» και το αίμα πάγωσε. Η Σοφία γέννησε πρόωρα με τη βοήθεια της γριάς Μαλέα, τα φουστάνια μας έγιναν ρούχα για το μωρό. Ρωτήσαμε τους Βουλγάρους φρουρούς για την τύχη των ανδρών μας και αυτοί απάντησαν «αυτοί πάνε, λυπόμαστε που είχε και νέους»?.Μετά 8 ημέρες, αφού τα πτώματα είχαν μυρίσει τα ξεθάψαμε και τα θάψαμε σε ομαδικό τάφο. Οι γυναίκες φόρεσαν όλες μαύρα, το γέλιο έσβησε από τα χείλια μας , η αποφράδα εκείνη ημέρα δεν ξεχάστηκε, ούτε θα ξεχαστεί ποτέ. Δεν πέρασε λίγος καιρός και οι Βούλγαροι επιστράτευσαν πάλι τους άνδρες ως «ντουρντουβάκια» στα καταναγκαστικά έργα της Βουλγαρία»ς.
Σήμερα η ίδια γυναίκα μπροστά στις όποιες δυσκολίες της ζωής, πρωταγωνίστρια για κοινωνική δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια καλείται να αφήσει την βολή της και να αγωνιστεί με όποια μέσα μπορεί για την πρόοδο και την ευημερία αυτού του ηρωικού ,αλλά και ταλαιπωρημένου τόπου. Το αξίζουμε και είναι ιερά παρακαταθήκη για τις επερχόμενες γενιές.
Μικρογραφία η ιστορία του Δοξάτου με αυτήν της Ελλάδας. Ας προσέξουμε μην έχουμε την τύχη της.
Μαρία Στυλίδου
27 Οκτώβρη 2011
