Ιστορία Δοξάτου

   Το δοξατο λεν ειναι απλα μια επαρχιακή κωμόπολη της πολύπαθης Ανατολικής Μακεδονίας, αλλά είναι τόπος αιματόβρεχτος, τόπος δακρύων, τόπος μαρτύρων και ηρώων. Πράγματι δεν υπάρχει άλλη ελληνική γωνιά, η οποία μέσα σε τρεις δεκαετίες (1913 - 1941) να έχει δεχθεί δύο τρομακτικές καταστροφές: αρπαγές, εμπρησμούς, κ.τ.λ. και κυρίως σχεδόν πλήρη εξόντωση του πληθυσμού, με σφαγές, ομαδικούς τουφεκισμούς και ομηρίες. Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13 Ιούνιος του 1913 ναυτικό άγημα ελευθέρωσε την Καβάλα και στη συνέχεια αποβιβάζονται μονάδες πεζικού και προωθούνται προς δυσμάς και προς Βορράν. Οι Βούλγαροι αντί ν' αντιμετωπίσουν ανδροπρεπώς τον προελαύνοντα ελληνικό στρατό, ξεσπούν με λύσσα και μανία στους άμαχους Έλληνες των περιοχών που εγκαταλείπουν! Τότε το Δοξάτο είχε το «θλιβερό προνόμιο» να βρεθεί κυριολεκτικά στο «μάτι τον κυκλώνα». Βουλγαρικός στρατός με ομάδα κομιτατζήδων κύκλωσε ασφυκτικά το Δοξάτο, κατέσφαξε κυριολεκτικά τους κατοίκους. Εν συνεχεία, αφού οι «ηρωικοί» σφαγείς των αμάχων άρπαξαν ό, τι βρήκαν που μπορούσαν να το μεταφέρουν, έβαλαν φωτιά με το πετρέλαιο που είχαν φέρει μαζί τους. . Εν τούτοις, ο Ελληνικός στρατός κατά την αποχώρησή του αργότερα από τα στενά της Κρέσνας, μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, δεν μάτωσε ούτε μύτη Βούλγαρου αμάχου, ενώ είχε την ευκαιρία να εφαρμόσει αντίστοιχα αντίποινα προς γνώση και συμμόρφωση των Βουλγάρων που έμειναν και τότε ατιμώρητοι για τα εγκλήματά τους, τα οποία και επανέλαβαν θρασύτατα στα επόμενα χρόνια 1916-18 και 1941-1944 με την ίδια ένταση και φρίκη, όταν ουραγοί των Γερμανών, ανακατέλαβαν αμαχητί τ' άγια χώματά μας. Ειδικά στο Δοξάτο το 1916-18, οι Βούλγαροι δεν βρήκαν πολλούς, για να σφάξουν. Σημειώθηκαν σποραδικοί φόνοι, αλλά αποδεκάτισαν τους εναπομείναντες από την προ τριετίας μεγάλη σφαγή, με την ομηρία όλου του ανδρικού πληθυσμού της Αν. Μακεδονίας. Η ΜΕΓΑΛΗ ΟΜΩΣ ΣΥΜΦΟΡΑ ΤΟΥ ΑΜΟΙΡΟΥ ΔΟΞΑΤΟΥ επαναλήφθηκε τους πρώτους μήνες της τελευταίας βουλγαρικής κατοχής στην Αν. Μακεδονία και Θράκη, όταν οι Βούλγαροι σφετεριστές επανήλθαν το 1941 και είδαν το Δοξάτο ανασυγκροτημένο και ακμαίο, ενώ το είχαν αφήσει σωρό ερειπίων. 200 περίπου ειρηνικά πρόσωπα του χωριού, όπως γράφουν οι ίδιοι οι Βούλγαροι, σκοτώθηκαν ως αντίποινα. Σήμερα κανείς Βούλγαρος επίσημος στις τόσες επισκέψεις τους δεν αισθάνθηκε την υποχρέωση να καταθέσει ένα απλό στεφάνι στα μνημεία των χιλιάδων θυμάτων ούτε βέβαια επιστράφηκε κάποιο από τα αρπαγέντα κειμήλια της περιοχής μας, αλλά και της Ιεράς Μονής Εικοσιφοίνισσας, όπως εξάλλου είχαν ρητή υποχρέωση να κάνουν. Για ποιο λόγο λοιπόν το Δοξάτο δέχθηκε τις άδικες αυτές επιθέσεις ; Προφανώς η ισχυρή οικονομία, ως κέντρο ελέγχου της καλλιέργειας, της επεξεργασίας και του εμπορίου του καπνού. Η συμμετοχή των Δοξατιανών στο Μακεδονικό Αγώνα και η «επιμονή» τους να επιμένουν στην ελληνική γλώσσα και την ελληνική ορθοδοξία. Η παρουσία σήμερα η δική σας , αγωνιστών της μαρτυρική και αιματοβαμμένης Κύπρου, στον ιερό αυτό τόπο δίνει την αφορμή σε όλους μας να ξαναζήσουμε την ιστορία του Δοξάτου με τέτοιο τρόπο, ώστε να τιμώνται οι ήρωες του δικού μας τόπου, μαζί με τους ήρωες της Μεγαλονήσου Στέλνοντας μηνύματα παντού που θα υπενθυμίζουν αυτήν την παράλληλη πορεία και ιστορία αλλά και τις ξεχασμένες υποχρεώσεις. Η Βουλγαρική παρουσία στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη ως στρατιωτική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ( πρώτη αντιστασιακή ένοπλη εξέγερση ενάντια στον Άξονα στο Δοξάτο Σεπτέμβρη του 1941) Με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα παρατηρήθηκε κάτι περίεργο στα παγκόσμια πολεμικά χρονικά. τρεις μεραρχίες στρατού στης Βουλγαρίας ακολούθησαν τα γερμανικά στρατεύματα και χωρίς να ρίξουν τουφεκιά, χωρίς να πάρουν μέρος σε καμιά μάχη κατά του Ελληνικού στρατού κατέλαβαν την περιοχή μεταξύ των ποταμών Νέστου και Στρυμόνα. Οι Βούλγαροι εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου στην πλειοψηφία (95%) ζούσαν Έλληνες Το γεγονός της παραχώρησης των περιοχών αυτών ήταν ως αντάλλαγμα για την προσχώρηση των Βουλγάρων στον Άξονα. Και σίγουρα ικανοποιούσε την πάγια αλυτρωτική πολιτική της Σόφιας να επεκταθούν στις βορειοελλαδίτικες ακτές του Αιγαίου και να εξαφανίσουν το Ελληνικό στοιχείο. Άμεσος στόχος της Βουλγαρικής πολιτικής ήταν η πλήρης ενσωμάτωση των κατειλημμένων εδαφών. Οι μέθοδοι εφαρμογής των σχεδίων γνωστοί: Σφαγές, αναγκαστικοί μαζικοί εκτοπισμοί, κτηνώδη αντίποινα, δήμευση περιουσιών, κατάσχεση ταμείων και αρχείων και εκδίωξη υπαλλήλων. Ο Εκβουλγαρισμός επιτυγχάνεται με την εγκατάσταση νέων πολιτικών, στρατιωτικών και αστυνομικών αρχών καθώς και οικονομικών, θρησκευτικών και εκπαιδευτικών. Για την επιτυχία των πολιτικών τους σχεδίων έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στον εκβουλγαρισμό τριών βασικών κρατικών θεσμών. ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ- ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- και την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ -Προχώρησαν σε μέτρα για αφελληνισμό με απελάσεις Ελλήνων μητροπολιτών και ιερέων (63) και 58 ιερείς έχασαν τη ζωή τους αφού κακοποιήθηκαν Στη διάρκεια της κατοχής η Εκκλησία υπάχθηκε σε Βουλγαρικές μητροπόλεις, διοικούμενες από αρχιερατικούς επιτρόπους. Επιβάλλεται η Βουλγαρική Εξαρχική Εκκλησία με βουλγαρικό εορτολόγιο, βουλγαρικό τυπικό στις ιερουργίες και η βουλγαρική γλώσσα. Τοποθετούνται Βούλγαροι κληρικοί στη θέση των απελαθέντων με σωρεία παραβάσεων και οικονομικής εκμετάλλευσης. Κατασχέθηκαν εκκλησιαστικές περιουσίες, αρχεία ναών και μοναστηριών και αφαιρέθηκαν εικόνες, άμφια, χρυσά και αργυρά σκεύη, χαλιά, έπιπλα ,βιβλία και χειρόγραφα. (Χειρόγραφα της μονής Εικοσιφοίνισσας βρίσκονται ακόμη σε βουλγαρικά χέρια) -Επίμονη αφομοιωτική πολιτική ασκήθηκε στο χώρο της Εκπαίδευσης. Στόχος τους τα Ελληνόπουλα και τα παιδιά των πομάκων. Απαγορεύουν την Ελληνική Γλώσσα, τοποθετούν Βουλγάρους νομάρχες , δημάρχους και κοινοτάρχες.. Απελαύνουν όσους θεωρούν επικίνδυνους, (κληρικούς, μορφωμένους, εύπορους εμπόρους κ.ά.), Απαγορεύτηκε η λειτουργία Ελληνικών σχολείων, εκτοπίζονται Έλληνες εκπαιδευτικοί και καταστρέφονται τα εποπτικά μέσα τω σχολείων. Έρχονται Βούλγαροι δάσκαλοι και με επιμίσθιο 50% επιπλέον των αποδοχών τους. Απαγορεύεται η λειτουργία των τυπογραφείων, εφημερίδων και άλλων εκδόσεων και δίνουν αντίθετα προνόμια σε όσους δήλωναν Βουλγαρική εθνικότητα. -Στην Οικονομία Επιβάλλεται παντού το νόμισμα το βουλγαρικό, το λέβα και γίνεται προσπάθεια η καλλιέργεια καπνού υψηλής ποιότητας στην περιοχή και η ανάπτυξη του εμπορίου λαδιού, σιτηρών, φρούτων και λαχανικών να ενισχύσει τη βουλγαρική οικονομία Το βουλγαρικό καθεστώς όμως προχωρά σε μέτρα οικονομικής εξόντωσης με τον περιορισμό των δραστηριοτήτων των Ελλήνων. Δημεύονται περιουσίες και απαλλοτριώνονται επιχειρήσεις (ηλεκτρικοί σταθμοί, αλευρόμυλοι κ. ά για την περιοχή). Θερίζουν οι παραγωγοί με την επιτήρηση αστυνομικών αρχών και παραδίδουν το 90% της παραγωγής τους. Το ίδιο και στα καπνά, αγοράζουν σε τεχνητά χαμηλές τιμές οι έμποροι Βούλγαροι και τα συγκεντρώνουν όλα στο βουλγαρικό εργοστάσιο στην Ξάνθη. -Το ελληνικό στοιχείο συμπιέζεται με απελάσεις αλλά και εθελοντικές μεταναστεύσεις. Πολλές φορές οι Βούλγαροι διευκόλυναν την έξοδο αυτή των κατοίκων που τους θεωρούσαν επικίνδυνους. Μαζικές έξοδοι σημειώνονται το Νοέμβρη του 1941 μετά τα αντίποινα κατά του άμαχου πληθυσμού, που ακολούθησαν την εξέγερση της περιοχής . Οι Βούλγαροι προχωρούν ακόμη και σε βίαιο εποικισμό. Εξαθλιωμένοι Βούλγαροι και τσιγγάνοι κατακλύζουν την περιοχή με ληστρική συμπεριφορά Αυτά τα ρεύματα εποίκων αποχωρούν οριστικά μετά το πέρας του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Περίπου 60.000 άτομα πέρασαν το όρια του Στρυμόνα για την Γερμανοκρατούμενη υπόλοιπη Ελλάδα. Και όπως όλοι με παράπονο διηγούνται εκεί έβλεπε κανείς μαγαζιά, προϊόντα και βιτρίνες Στη σκληρή Βουλγαρική κατοχή επικρατούσε υποχρεωτικός υποσιτισμός χωρίς τα βασικά τρόφιμα, ληστείες, κακοποιήσεις ατόμων, βιασμός γυναικών, επιβολή προστίμων, συλλήψεις, βασανισμός, διαρπαγές πολυτίμων αντικειμένων κατά τη διενέργεια δήθεν έρευνας για κρυμμένο οπλισμό, αγγαρείες και τα γνωστά: Τάγματα εργασίας Πολλοί άνδρες των κλάσεων 1940-41 της περιοχής στέλνονται στη Βουλγαρία για αγγαρείες με ελάχιστα τρόφιμα και πολλές κακοποιήσεις . Αργότερα και άλλοι οδηγούνται στην ομηρία Δουλεύουν σκληρά για τη διάνοιξη δρόμων και στα νταμάρια. Μαστίζονται από λοιμώδεις ασθένειες και πολλοί εξοντώνονται. Για μια ακόμη φορά στην πολύπαθη περιοχή του Δοξάτου μένουν μόνες οι γυναίκες για τη δύσκολη καλλιέργεια του καπνού. Από τις πρώτες μέρες κατοχής στην περιοχή της Δράμας εκδηλώθηκε αντιστασιακό κίνημα. . Το Βουλγαρικό καθεστώς κατοχής στρατιωτικό και πολιτικό ήταν από τα πιο σκληρά που επιβλήθηκαν στην Ευρώπη. Κάτω από αυτή τη διπλή κατοχή, έχοντας βέβαια και τις εμπειρίες από προηγούμενες εισβολές και καταστροφές όπως αυτής του 1913 αλλά και του 1916-18 με την ομηρία στη Βουλγαρία και τα καταναγκαστικά έργα, οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής μαζί με επαναστατικούς πρόσφυγες που είχαν εν τω μεταξύ ριζώσει στα φιλόξενα αυτά μέρη, οργανώνουν επαναστατικές ομάδες. Η άμεση ωστόσο κινητοποίηση των Βουλγαρικών αρχών, το γεγονός ότι δεν έπαυε να είναι αποσπασματική η δράση και όχι σε εκτεταμένη περιοχή, η λαθεμένη τακτική (διαβουλεύσεις με Βουλγάρους για τη διάδοση της πληροφορίας, ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να επέμβει και να απελευθερώσει την Ελλάδα) και σίγουρα τα μέσα καταστολής και τα αντίποινα σε βάρος του ανδρικού πληθυσμού κατέπνιξαν την εξέγερση. Τα θύματα στην ευρύτερη περιοχή υπολογίζονται σε 2500-3000. Τα μαρτυρικό Δοξάτο, που είχε γνωρίσει και παλιότερα τη μανία των Βουλγάρων, πλήρωσε και πάλι βαρύ φόρο αίματος. Το πρωί της 29ης Σεπτέμβρη άρχισε η συγκέντρωση τω κατοίκων στο Σχολείο. Εκεί ξεχώρισαν άνδρες από τα γυναικόπαιδα. Τους έδεσαν με συρματοπλέγματα στα χέρια πισθάγκωνα και περίμεναν να νυχτώσει. Μόλις έπεσε το σκοτάδι, άρχισαν κατά ομάδες να τους οδηγούν έξω από το χωριό , στη θέση που είναι σήμερα το μνημείο. Τα πολυβόλα κροτάλιζαν όλη τη νύχτα. Τα άψυχα κορμιά έπεφταν πάνω στους προηγούμενους. Πατέρας πάνω στο γιο. Αδελφός στον αδελφό. Λίγο πιο πριν μάλιστα τους ρώταγαν: «Μήπως είναι κανείς Βούλγαρος»; Κανείς δεν αποποιήθηκε τη ελληνική ταυτότητα για να γλιτώσει την εκτέλεση, επέλεξαν συνειδητά το θάνατο και την αξιοπρέπεια από τη ζωή και τη λιποταξία. Πλήρωσαν μάλιστα για την «κατανάλωσιν φυσιγγίων εκτελέσεως» Η προσφορά του ελληνικού λαού στη Βουλγαροκρατούμενη Μακεδονία και κυρίως των κατοίκων του Δοξάτου είναι τεράστια. Η αντίσταση και ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων στα αντίποινα συγκινεί πολλούς και γράφεται μάλιστα και σε βουλγαρική δημοσίευση ότι: «Οι Βουλγαροφασίστες προκάλεσαν μεγάλη αιματοχυσία και τρομοκρατία στον αθώο ελληνικό πληθυσμό» Σήμερα είναι γνωστότερες κάποιες άλλες περιοχές για τους αγώνες τους, αν και είχαν λιγότερα θύματα, απαιτώντας και διεκδικώντας αποζημιώσεις από τους Γερμανούς. Για την περίπτωση όμως του Δοξάτου δεν υπήρξε ούτε μια σκέψη ηθικής αποκατάστασης και μιας επίσημης συγνώμης που θα αλάφρυνε το χώμα των μαρτυρικών ηρώων. Νιώθουμε όμως σήμερα ότι αλαφρύνει το χώμα των μαρτυρικών μας ηρώων γιατί, Προσκυνάτε εσείς δοξασμένοι και ήρωες της αγαπημένης μας Κύπρου, προσεύχεσθε μαζί μας για τις ψυχές όλων Κυπρίων και Δοξατιανών αδελφών.